#6 Coś o Epokach Literackich

 Opowiem Wam o poetach z różnych epok literackich, oczywiście powybieram sobie kilku. Wszystkich epok również nie wymienię, post byłby za długi. Epoki literackie dzielą się na:starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne i literatura współczesna.

 Starożytność ok. 6 w.p.n.e.

 Horacy - Miał wysokie wykształcenie. On i jego twórczość wywarły duży wpływ na rozwój literatury późniejszych epok.

 Dlaczego się ukrywa jak niegdyś Tetydy

Morskiej syn — zanim Troję spotkał los żałosny —

 Safona - Pochodziła z Mitylene. Podczas rozruchów rewolucyjnych znalazła schronienie wśród arystokracji na Sycylii. Wokół poetki gromadziły się młode dziewczęta należące do koła prowadzonego pod hasłem służby Afrodycie. Powstała opinia o homoseksualnych stosunkach łączących te kobiety.

Każdy tę prawdę pojmie. Helena też,

choć w piękności nie miała sobie równej,

dla tej prawdy opuściła małżonka

 Barok koniec XVI wieku do XVIII wieku

 Daniel Naborowski - Urodził się w 1573 roku. Pochodził z niezamożnej rodziny szlacheckiej. Wiele podróżował po Europie Zachodniej. Jego biografia jest obecnie mało znana. Uważa się go za jednego z pierwszych, wybitnych artystów barokowej poezji dworskiej. Przekładał również dzieła literackie z kilku języków. Utwory Naborowskiego przetrwały do dzisiaj tylko dlatego, że były zapisane w sylwach szlacheckich. Poeta nie drukował swoich utworów. Jego dzieła spopularyzował dopiero znawca literatury staropolskiej - Jarosław Rymkiewicz. 

Nie dba miłość na świecie o wysokie stany,
O wielkie majętności, o ród zawołany. 

 Wacław Potocki - Urodził się około 1621 roku. Pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej, pieczętującej się herbem Szreniawa. Prowadził życie ziemiańskie w odziedziczonym po ojcu rodzinnym majątku. Interesował się polityką. Pisać zaczął dopiero w wieku dwudziestu kilku lat. Ogromne zbiory utworów poety noszą tytuły Ogród fraszek i Moralia. Twórczość Potockiego zawiera szeroki opis obyczajów sarmackich. Autor również zajmował się w niej krytyką szlachty. Był za ograniczeniem przywilejów szlacheckich. 

Idąc do cyrulika, szlachcic jeden, z brodą,
Potka się z nim w ulicy, przed swoją gospodą.

 Jan Morsztyn - Urodził się w 1621 roku w okolicach Krakowa. Pochodził z niemieckiej rodziny mieszczańskiej, która w XIV wieku zamieszkała w Polsce i z czasem uzyskała status szlachecki. Pieczętował się herbem Leliwa. Związany był z dworem Lubomirskich. Został sekretarzem królewskim, później referendarzem, a na samym końcu podskarbim wielkim koronnym. Był zwolennikiem polityki pofrancuskiej. Po koronacji Jana III Sobieskiego i zbliżeniu się przez niego w polityce zagranicznej do Austrii, Morsztyn zawarł porozumienie z ówczesnym królem Francji, Ludwikiem XIV, które miało prowadzić do zmiany osoby na tronie polskim. Pisarstwo nie stanowiło jego głównego zajęcia. Większość utworów to mniej lub bardziej wierne tłumaczenia, parafrazy i zaczerpnięcia motywów z twórczości innych poetów. Nadawał im indywidualny charakter, odświeżał je, nadawał nowe znaczenie. Morsztyn nie wydawał za życia swoich utworów, chociaż starannie nad nimi pracował. Natomiast pierwsze krytyczne wydanie większej części twórczości Morsztyna pochodzi dopiero z początku lat siedemdziesiątych XX wieku. Uważany jest na jednego z najważniejszych przedstawicieli barokowej poezji dworskiej w Polsce. 

Panny, od których powód ma wiersz wszelki,

Cne helikońskich gór obywatelki,

Co po parnaskich dąbrowach chodzicie

I kastalijskim zdrojem się chłodzicie

 Romantyzm 90. XVIII – 40. XIX

  Zygmunt Krasiński - urodził się w 1812 roku, zmarł w 1859. Wywodził się ze środowiska arystokratycznego. Jego ojciec był generałem napoleońskim, matka pochodziła z bogatego rodu Radziwiłłów. Dzieciństwo i młodość spędził w Polsce, dokąd przybył wraz z rodzicami w 1814 roku. Uczył się u najlepszych nauczycieli. Po śmierci matki pozostawał pod opieką ojca. Rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawskim, ale rzucił je. Wiele razy podróżował po Europie. Twórczość Krasińskiego jest obszerna i różnorodna.

Przeciw piekłu podnieść kord!

Bić szatanów czarny ród!

 Pozytywizm 1850-1880

 Adam Asnyk (pisałam o nim również w poprzednim poście) - Urodził się 11 września w Kaliszu, 1838 roku w rodzinie Kazimierza, oficera biorącego udział w Powstaniu Listopadowym, zesłańca na Syberię. Pomimo tytułu szlacheckiego ojciec przyszłego poety po powrocie z niewoli zajął się handlem. 

Jednak jest słusznym w gruncie, to rzecz pewna;

I przyznać musim, że nasz chór harfowy

 Młoda Polska 1890-1918

 Kazimierz Przerwa-Tetmajer - Podczas I wojny światowej był ideowo związany z Legionami, redagował także pismo "Praca Narodowa" i zorganizował Komitet Obrony Spisza, Orawy i Podhala. Po wojnie zamieszkał w Warszawie, w 1921 został wybrany prezesem Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy, w 1928 wyróżniony nagrodą literacką miasta Warszawy, w 1934 mianowany członkiem honorowym Polskiej Akademii Literatury. Choroba psychiczna uniemożliwiła mu twórczość przez kilkanaście ostatnich lat życia. Zmarł w szpitalu. 

Nad nurtem jej ze skalnej wyrosła posady

limba: zżółkło konary smutno na dół chyli